Jakiś czas temu pisałam już o tym, jak ważna przy wyborze zegarka jest marka. Porzucając świat firm modowych i poruszając się wyłącznie wśród tych zegarkowych, prędzej czy później staniemy przed dylematem dotyczącym doboru mechanizmu – czyli tego, co będzie napędzać nasz czasomierz. Większość manufaktur oferuje dwa zasadnicze rodzaje zegarków wyróżnione ze względu na mechanizm: kwarcowe i mechaniczne. Czym się charakteryzują? Jakie są wady i zalety każdego z nich? Dla kogo poszczególne rodzaje nadają się najlepiej? Zapraszam do lektury.
Zegarki kwarcowe
Jeśli do tej pory nie interesowała Was tematyka zegarków, mechanizmy kwarcowe to prawdopodobnie jedyne, z jakimi mieliście okazję obcować. Można je poznać przede wszystkim po tym, że napędzane są zazwyczaj za pomocą baterii, którą co pewien czas należy wymieniać. Jeśli zegarek posiada sekundnik, obecność mechanizmu kwarcowego zdradzać będzie jego charakterystyczny ruch – wskazówka co sekundę wykona wyraźny przeskok.
Zalety. Nie chciałabym zanadto zagłębiać się w techniczne szczegóły, warto jednak wspomnieć o niepodważalnej zalecie mechanizmów kwarcowych, jaką jest ich wyjątkowa dokładność. Wynika ona z obecności rezonatora kwarcowego, który stabilizuje częstotliwość prądu w silniczku wprawiającym w ruch wskazówki. Dzięki takiemu stabilizatorowi, silniczek pracuje bardzo precyzyjnie. Zegarki wyposażone w mechanizmy kwarcowe pod względem odmierzania czasu są więc niezawodne. Posiadacze takich czasomierzy chwalą sobie ich „bezobsługowość” – w zegarku wystarczy jedynie wymieniać baterie, mechanizm jest prosty i zazwyczaj nie wymaga kosztownych napraw. W parze z prostotą idzie również relatywnie niska cena zegarków kwarcowych. Stanowią one najtańszą część portfolio marek zegarkowych, a jeśli dodatkowo weźmiemy pod uwagę firmy z dolnego segmentu cenowego (np. Adriatica, Seiko, Timex), niezły czasomierz możemy mieć już za mniej niż 500 złotych.
Wady. Mimo że mechanizmy kwarcowe są bardzo popularne (i wiele osób nie zdaje sobie nawet sprawy z istnienia innych), do seryjnej sprzedaży zostały wprowadzone w latach 70. XX wieku, co – biorąc pod uwagę kilkaset lat tradycji zegarmistrzowskiej – sprawia, że stanowią w zegarkowym świecie stosunkową nowość. Wśród osób, które interesują się czasomierzami, nie cieszą się prestiżem – znajdą się nawet tacy, którzy odmówią kwarcowi miana prawdziwego zegarka, choć ja nie byłabym aż tak radykalna. Niewątpliwie jednak, nie są to jednak zegarki reprezentacyjne, zwłaszcza w przypadku modeli męskich. Kobietom ich noszenie łatwiej się „wybacza”, zwłaszcza że oferta zegarków mechanicznych dla pań jest dość uboga. Za pewną wadę zegarków kwarcowych można uznać fakt, iż pomimo ich stosunkowo niskiej ceny, łatwo za nie przepłacić – szczególnie jeśli skusimy się na czasomierze marek modowych oraz marek zegarkowych z wyższych półek cenowych (np. Tag Heuer, Omega). Podczas gdy te pierwsze wyposażone są zazwyczaj w chińskie mechanizmy niskiej jakości, te drugie oferują już sprawdzone mechanizmy szwajcarskie, jednak niewiele różniące się od tych, które spotykamy u marek nieco tańszych (np. Tissot, Certina). W cenie na przykład kwarcowej Omegi można już kupić mechaniczny zegarek Longines, co dla miłośników czasomierzy będzie znacznie lepszym wyborem.
Dla kogo lepszy okaże się zegarek kwarcowy? Na pewno może stanowić doskonały prezent dla osoby, która zegarkami się nie interesuje i nie chce zaprzątać sobie głowy regularnym oddawaniem ich do serwisu, nakręcaniem i innymi podobnymi czynnościami. Zegarki kwarcowe to również dobry wybór dla osób, które w swojej kolekcji posiadają już kilka czasomierzy i w ramach kolejnego nabytku, potrzebują czegoś prostego w obsłudze. Ze względu na swoją prostotę i wytrzymałość, dobrze sprawują się w roli zegarków sportowych (takich, które założymy na wycieczkę do lasu, na szkolenie z psem czy do uprawienia wszelkiego rodzaju sportów), jeśli jednak szukamy czegoś bardziej eleganckiego, warto poszukać alternatywy wśród zegarków mechanicznych.
Zegarki mechaniczne: manualne i automatyczne
Zegarki mechaniczne nie posiadają wymiennych baterii – napędzane są poprzez pracę sprężyny, którą należy nakręcić. I tu dochodzimy do istotnego rozróżnienia na zegarki manualne oraz automatyczne. W tych pierwszych sprężynę nakręca się ręcznie kręcąc koronką, zaś te drugie wykorzystują w tym celu naturalny ruch ręki osoby noszącej zegarek. Mechanizmy automatyczne wyposażone są w element zwany wahnikiem, który – wprawiony w ruch podczas korzystania z czasomierza – nakręca sprężynę.
Zegarki manualne
Najprostszym sposobem na rozpoznanie zegarka manualnego jest – podobnie jak w przypadku kwarcowego – przyjrzenie się pracy sekundnika. Tym razem, zamiast wykonywać wyraźne przeskoki co sekundę, wskazówka będzie poruszać się bardziej płynnie. Jak już wspomniałam, nie mamy tu do czynienia z wymienną baterią – zegarek musimy nakręcać sami za pomocą koronki mniej więcej co 2-3 dni, aby nie stanął. Czas liczony od momentu maksymalnego nakręcenia sprężyny do zaprzestania jej pracy nazywany jest rezerwą chodu.
Zalety. Chyba największą zaletą mechanizmów manualnych jest fakt, iż są one stosowane praktycznie od początków sztuki zegarmistrzowskiej. Mają zdecydowanie najdłuższą tradycję ze wszystkich omawianych rodzajów mechanizmów, dlatego też są najbardziej cenione wśród koneserów, zaś ich posiadanie wiąże się z dużym prestiżem. Współcześnie produkowane zegarki manualne mają czasem przeszklone dekle, dzięki czemu można podziwiać pracę – zazwyczaj bardzo efektownych – mechanizmów.
Wady. Zegarki manualne nie należą niestety do najbardziej praktycznych czasomierzy. Sama konieczność ich regularnego nakręcania może przysporzyć problemów, jeśli nie jesteśmy systematyczni, a planujemy często nosić nasz zegarek. Ponieważ mechanizmy manualne są znacznie bardziej zaawansowane od prostych kwarców, koszty ich serwisowania mogą być wyższe. Dla mnie największa wada zegarków manualnych nie jest jednak związana z ich użytkowaniem, ale z dostępnością. Czasomierzy z tego rodzaju mechanizmem produkuje się obecnie niewiele i nie jestem pewna, czy są wśród nich jakiekolwiek modele damskie. Chcąc kupić „manuala”, najłatwiej zwrócić się ku rynkowi używanych zegarków vintage. Oprócz bogatszej oferty, zyskujemy również możliwość kupienia ciekawego zegarka w atrakcyjnej cenie.
Dla kogo zegarek z mechanizmem manualnym będzie dobrym wyborem? Na pewno dla osoby, która będzie potrafiła docenić kunszt jego wykonania na tyle, że wszelkie niedogodności związane z użytkowaniem stracą na znaczeniu. Zegarek manualny to idealny kandydat na czasomierz elegancki, reprezentacyjny – taki, który można z powodzeniem założyć do garnituru. Jednocześnie, jako zegarek na specjalne okazje, noszony rzadko, nie będzie zbyt uciążliwy w użytkowaniu – wystarczy wówczas nastawić go i nakręcić przed założeniem, zamiast robić to regularnie.
Zegarki automatyczne
Podobnie jak w zegarkach z mechanizmem manualnym, mamy tu do czynienia z brakiem wymiennych baterii i stosunkowo płynnym ruchem wskazówki sekundnika. Na pierwszy rzut oka wiele zegarków automatycznych można również rozpoznać po napisie „Automatic” (a jakże!) na tarczy. W przypadku modeli z przeszklonym deklem, obecność mechanizmu automatycznego zdradza widoczny wahnik. Czasomierze automatyczne nakręcają się poprzez naturalne ruchy ręki wykonywane podczas ich użytkowania. Oznacza to, w dużym uproszczeniu, że chodzą wtedy, gdy je nosimy. Oczywiście, podobnie jak zegarki manualne, mają pewną rezerwę chodu, dzięki czemu prawidłowo wskazują godzinę przez pewien czas po zdjęciu z nadgarstka. Rezerwa chodu zazwyczaj wynosi kilkadziesiąt godzin (jej wartość uzależniona jest od konkretnego mechanizmu). Niektóre modele posiadają jej wskazanie, co bywa pomocne w użytkowaniu.
Zalety. Nie ulega wątpliwości, że zegarki automatyczne są dużo bardziej wygodne niż manualne. Nie trzeba ich nakręcać, wystarczy jedynie nosić. W pewnym sensie w kwestii wygody mają również przewagę nad zegarkami kwarcowymi – brak wymiennych baterii. „Automaty” w zasadzie dorównują prestiżem czasomierzom manualnym, choć ostatecznie dużo w tej sferze zależy od marki oraz od tego, czy mechanizm jest autorskim rozwiązaniem danej firmy (tzw. mechanizmy manufakturowe lub in-house), czy też pochodzi od innych producentów i jest jedynie modyfikowany pod konkretny model zegarka. Jednym z głównych producentów mechanizmów automatycznych jest szwajcarska firma Eta. Mechanizmy in-house można spotkać w zegarkach marek ze średniej i wyższej półki cenowej.
Wady. Zegarki automatyczne nie są tak dokładne, jak kwarcowe – nawet przy codziennym użytkowaniu, co kilka dni należy wykonać drobną korektę czasu – zazwyczaj w ciągu doby mamy do czynienia z kilkusekundowym odchyleniem. Fakt, iż zegarek chodzi wówczas gdy jest noszony (a ściślej rzecz ujmując – kiedy ręka, na której się znajduje, wykonuje ruchy pozwalające nakręcić sprężynę), sprawia, że „automaty” nie nadają się dla osób mających ograniczone ruchy rąk (na przykład z powodu niepełnosprawności) lub wielokrotnie zdejmujących zegarek w ciągu dnia. Przy standardowym trybie życia ich użytkowanie nie powinno jednak nastręczać problemów. Za pewnego rodzaju wadę można uznać wysokie ceny zegarków z mechanizmem automatycznym, choć warto pamiętać o tym, jak duże są rozpiętości na tym polu pomiędzy poszczególnymi markami. Jeśli zależy nam na stosunkowo niedrogim „automacie”, warto zwrócić się ku takim markom jak Tissot czy Certina, wykorzystującym mechanizmy Eta (zegarek automatyczny można teoretycznie kupić jeszcze taniej, jednak bardzo niska cena wiązać się może z gorszą jakością i awaryjnością). Z kolei najwięcej przyjdzie nam zapłacić za wyposażone w mechanizmy in-house zegarki najbardziej uznanych na świecie manufaktur, jak Jaeger Le Coultre, Vacheron Constantin czy Patek Philippe. Oprócz ceny zakupu, relatywnie wysokie są również koszty serwisu i ewentualnych napraw zegarków automatycznych. Okazują się oczywiście największe w przypadku niestandardowych mechanizmów in-house. Jeśli chodzi o dostępność „automatów”, wypadają one na tym polu bardzo dobrze, jednak oferta dla kobiet wciąż pozostawia wiele do życzenia, szczególnie w sklepach stacjonarnych. Kwestią, którą warto wziąć pod uwagę kupując zegarek automatyczny z zamysłem noszenia go na przykład do koszuli, jest nieco większa grubość koperty niż w przypadku czasomierzy kwarcowych czy manualnych.
Kiedy warto zainwestować w zegarek automatyczny? Na pewno wówczas, gdy decydujemy się na pierwszy porządny zegarek i szukamy czasomierza do częstego noszenia, odpowiedniego na wiele okazji. „Automatów” można jednak z powodzeniem mieć kilka, używać ich zamiennie i wciąż cieszyć się prawidłowymi wskazaniami czasu na każdym z nich. Dla kolekcjonerów zegarków automatycznych bardzo przydatnym akcesorium często okazuje się rotomat – przedmiot, w który wkładamy nienoszony zegarek, aby odpowiednio zaprogramowana, obracająca się głowica utrzymywała go w ruchu. Dzięki temu sprężyna będzie cały czas nakręcona. Jeśli nie chcemy trzymać w domu rotomatu, warto kupować zegarki z dużą rezerwą chodu. W niektórych mechanizmach może ona wynosić nawet kilka dni.
Rynek zegarków jest na tyle szeroki, że każdy ma szansę znaleźć coś dla siebie (choć nie da się ukryć, że kobiety są w pewnym stopniu dyskryminowane jako klientki). W mojej małej kolekcji, którą wkrótce przedstawię, znajdują się zegarki wyposażone w każdy opisany tu rodzaj mechanizmu. Który preferuję? Jakiego aktualnie szukam? O tym w kolejnym wpisie poświęconym zegarkom.
Pani Sawa 
Jedna myśl w temacie “Mechanizm – serce zegarka”